NA ZUHURA JUMA, PEMBA
Sheria nambari 5 ya Wakala wa Habari, Magazeti na Vitabu ya mwaka 1988 ambayo imefanyiwa marekebisho mwaka 1997, bado baadhi ya vifungu vyake vinaminya uhuru wa habari nchini.
Kifungu cha 27 (1) ni miongoni mwa vifungu kinachompa Mamlaka Ofisa yeyote wa Polisi kukamata gazeti lolote, popote litakapoonekana limechapwa au kuchapishwa au ambalo kwa maoni yake atalituhumu kwamba limechapwa au kuchapishwa kinyume na sheria.
Ambapo kifungu cha 27 (3) pia kinampa Mamlaka hakimu kumuamuru Ofisa yeyote wa cheo cha mkaguzi au zaidi ikiwa ana sababu ya maana ya kuamini kwamba atachelewa kupata hati ya upekuzi anaweza kutekeleza uwezo alio nao kwa mujibu wa sheria.
Vifungu hivi kwa nyakati za sasa havipaswi kuwepo katika sheria hiyo kutokana na kuwa sio rafiki kwa uhuru wa vyombo vya habari nchini.
Wadau mbali mbali wamekaa pamoja kuvifanyia uchechemuzi baadhi ya vifungu vinavyokandamiza uhuru wa vyombo vya habari tangu mwaka 2010 ingawa bado vinaendelea kutumika, hali ambayo inawakwaza wanahabari.
Lengo la kuvifanyia uchechemuzi vifungu hivyo ni kuhakikisha kwamba, vinafanyiwa maboresho na yengine vinaondoshwa kabisa, ili viwape uhuru wanahabari katika kufanya kazi zao.
Mwandishi wa habari wa kujitegemea Mohamed Khalfan Ali anasema, sio vizuri kuwepo kifungu hicho kinachompa Mamlaka Ofisa Polisi kwa kutuhumu tu, kwani kitawapa nguvu ya kudhalilisha waandishi na vyombo vya habari.
"Hiki kifungu kinapaswa kuondoshwa kabisa, Ofisa Polisi asipewe Mamlaka hayo kwa sababu watavunjia vyombo vya habari heshima yake na kuvidhalilisha", anasema.
Maryam Salum Habib mwandishi wa habari wa Zanzibarleo Pemba anasema, Mamlaka hayo aliyopewa Ofisa wa Polisi anaweza kukamata gazeti atakapojisikia tu kukamata na sio kwa kufanya kosa.
"Kifungu hicho kinampa Mamlaka endapo tu atatuhumu gazeti limechapishwa kinyume na sheria, hivyo akiwa na chuki zake bianafsi anaweza kufanya hivyo kwa vile kifungu kinamlinda", anafahamisha.
Meneja wa radio Jamii Micheweni Ali Massoud Kombo anasema, sio sahihi kwa Ofisa Polisi kupewa Mamlaka hayo, kwani Uhuru wa habari itakuwa bado haujakuwepo nchini.
"Ikiwa afisa atakuwa na ugomvi na mwandishi anaweza kufanya upekuzi au kukamata gazeti, hali ambayo itasababisha taharuki katika vyombo vyetu", anasema.
Diwani wa Jimbo la Ole kupitia CCM Khadija Henock Maziku anasema, ilipaswa kifungu kieleze, wakishatuhumu wafanye uchunguzi kwanza ndipo wakamate gazeti.
"Hii ya kuchukua uamuzi wa kukamata gazeti bila kufanya uchunguzi ni kudhalilisha chombo cha habari na waandishi, watakapotuhumu wanatakiwa wafanye upelelezi wa siri ndipo mengine yaendelee", anaeleza
Anafafanua kuwa, ikiwa watafanya hivyo kutokana na kifungu kinavyoeleza, watawajengea woga waandishi wa habari na kusababisha kufanya kazi zao vibaya.
"Baada ya kuthibitisha kuwa kuna ukiukwaji wa sheria ndipo watangaze na kulikamata gazeti na baade wawajibishwe lakini sio kwa kutuhumu tu, hiyo sio sawa", anasema.
Hafidh Abdi Said ambae ni Mwenyekiti wa CHADEMA Wilaya ya Chake Chake anasema, baadhi ya vifungu vya Sheria iliyopo ni kwa maslahi ya wachache, ndio maana zinawakwaza wengine.
Anasema, baadhi ya vifungu havipo kumlinda mwandishi na vyombo vya habari na wala havina maslahi kwao, hivyo kuna haja ya kufanyiwa marekebisho.
"Kifungu hicho hakifai kuwepo kwa wakati huu tulionao, kwani waandishi watashindwa kufanya kazi zao na wananchi watakosa haki yao ya kupata habari", anaeleza.
Mwanasheria Ali Amour Makame anasema kwamba, sio sahihi kifungu hicho kuwepo kwa sababu kisheria halitakiwi kuwepo neno ‘kwa maoni yake’ na haifai kwa Afisa Polisi kupewa mamlaka hayo, kwani habari inaweza kuwa sahihi kwa mujibu wa maadili yao lakini yeye isimfurahishe.
‘’Elimu za Polisi tunazijua, iweje wapewe mamlaka hayo kwa taaluma nyengine?, hii sio sahihi, kinachoshangaza zaidi ni pale sheria hii ilipoeleza kwamba kwa maoni yake akituhumu, hichi kitu hakipo kwenye sheria’’, anafafanua mwanasheria huyo.
Akielezea kuhusu upekuzi na ukamataji, kifungu hicho kinaenda kinyume na vifungu vya sheria nyengine ambavyo vinaeleza namna ya kufanya upekuzi na ukamataji wa vitu vinavyodhaniwa kuwa ni makosa, hivyo itambulike kwamba Sheria itakayokwenda kinyume na sheria nyengine katika jambo linalofanana itakuwa ni makosa.
‘’Sheria hizo zinaelekeza kwamba unapofanyika upekuzi na ukamataji wa maeneo kama hayo ni lazima askari Polisi awe na mashahidi wawili raia wanaofahamika na kuheshimika katika eneo hilo na washuhudie upekuzi huo mwanzo mwisho, pia awe na hati maalumu ya upekuzi ambayo ataorodhesha vitu vilivyokamatwa, majina na saini zao’’, anaeleza.
Fat-hiya Mussa Said ambae ni Mratibu wa TAMWA Pemba anaefahamisha, Polisi wana mamlaka ya kulinda raia na mali zao na kulinda amani ya nchi, ndio maana walipewa mamlaka hayo, lakini kwa wakati wa sasa kifungu hicho kinahitaji maboresho.
"Kitakapoboreshwa kifungu hicho, waandishi watakuwa huru kufanya kazi zao za kihabari na wananchi watapata habari, uhuru wa kutoa maoni na kujieleza", anasema.
Katibu Mtendaji wa Baraza la Habari Tanzania (MCT) Kajubi Mukajanga anasema, waandishi wasipozielewa sheria zao, mchakato wa kupitisha utakuwa kwenye mikono ya wanasheria na wanasiasa na hivyo watapendekeza wanavyotaka.
Afisa Mdhamini MCT Zanzibar Shifaa Said Hassan anasema, pamoja na kuzieleza sheria hizo na mapungufu yake tangu 2010, lakini bado inaendelea kutumika, jambo ambalo linawapa wakati mgumu katika kuendeleza tasnia ya habari nchini.
"Haya mamlaka aliyopewa Ofisa Polisi sio sahihi kwa kweli na wala haileti picha nzuri, mimi naona ni udhalilishaji wa waandishi na vyombo vyetu, tuendelee kuzisemea sheria hizi ili vifungu vinavyotukwaza viondoshwe", anafafanua Shifaa.
"Ni miaka 12 sasa harakati za kupigania uwepo wa sheria nzuri za habari zinafanyika kwa maslahi ya jamii na Taifa kwa ujumla, lakini bado hatujafikia tunapopataka", anasema Hawra Mohamed Shamte Mtaalamu wa Uchambuzi wa sheria ya habari Zanzibar.
Hawra anasema, kuna vifungu vingi ambavyo vinahitaji kufanyiwa maboresho ikiwemo cha 27 (1), (3), kwani vinawanyima waandishi uhuru na kuwakosesha wananchi haki ya kutoa maoni na kujieleza.
Athari zinazoweza kujitokeza ikiwa kifungu hicho kitaendelea kuwepo na kutumika.
Hanifa Salim Mohamed ambae ni mwandishi wa gazeti la Zanzibarleo Pemba anasema, athari zinazoweza kujitokeza ni pamoja na waandishi kufanya kazi kwa hofu, hali ambayo itasababisha kutofanya kazi vizuri.
"Itakuwa hatuko huru katika utendaji wa kazi zetu, kwa sababu tutafanya kazi kwa woga na hii itapelekea kushindwa kuibua yale ambayo yanaikwaza jamii", anasema.
Hafidh Abdi Said ambae ni Mwenyekiti wa CHADEMA Wilaya ya Chake Chake anasema athari yake ni kwamba, watu watashindwa kutoa maoni yao kwani watahofia kukamatwa pamoja vyombo hivyo vya habari kufungwa, hivyo hata maendeleo yatakuwa ni duni.
"Vyombo vya habari ndivyo ambavyo vinaleta maendeleo katika nchi yeyote duniani lakini ikiwa kutakuwa na sheria ambazo ni kandamizi, tusitegemee kuleta mabadiliko ya kimaendeleo", anasema.
Mratibu wa TAMWA Pemba Fat-hiya Mussa Said anasema, athari itakayojitokeza ni kwamba watu watakosa haki yao ya kujieleza na kupata habari.
"Vyombo vya habari vinapokuwa huru na hata wananchi watakuwa huru kuelezea yale yanayowakwaza na hapo ndipo yatakapotatuliwa na kufikia pale tunapopataka ambayo ni nchi yenye Maendeleo", anaeleza.
Bakar Mussa Juma ambae ni Mkuu wa Shirika la Magazeti Pemba anafafanua kuwa, wananchi watakosa taarifa ambazo ni haki yao kuzipata kwa mujibu wa Katiba na pia vyombo vya habari vitakuwa havifanyi kazi zake vizuri kutokana na vikwazo hivyo.
‘’Sio habari zote zitakazoandikwa zitawafurahisha hao Maofisa Polisi ama Maafisa wengine, kwa hiyo ikiwa ana chuki na chombo au mwandishi wa habari, atalikamata gazeti na kulisababisha lisifanye kazi zake’’, anaefafanua Mkuu huyo.
Tatu Abdalla Mselem ambae ni Mratibu wa TUJIPE Pemba anasema, waandishi wa habari itakuwa hawafanyi kazi zao vizuri kwa sababu watakuwa na hofu katika kukusanya, kuandika na kurusha habari zao.
‘’Ilikuwa mamlaka kisheria wapewe wanahabari wenyewe kwani Ofisa Polisi anaweza kuwa na chuki zake binafsi akatumia mamlaka anayopewa, Maafisa hao wachukuliwe kama wadau na sio kupewa mamlaka kwani chombo cha habari ni cha kujitegemea’’, anaeleza.
Nini kifanyike ili kifungu hicho kizingatie uhuru wa vyombo vya habari.
Mwananchi Asha Salim Ali mkaazi wa Wete anasema, ili kuwe na uhuru wa vyombo vya habari kuna haja ya kuvifanyia maboresho vifungu vyote vinavyominya uhuru wa habari.
"Kutokana na baadhi ya vifungu kukinzana, tunasema bado uhuru wa habari umebanwa kwa sababu upande wa kulia kuna uhuru lakini upande wa kushoto unapokonywa", anaeleza.
Khamis Mohamed mkaazi wa Gombani Chake Chake anafahamisha kuwa, Ofisa wa Polisi asipewe mamlaka hayo na badala yake iundwe bodi maalumu ya kuweza kuchunguza tuhuma na itakapothibitika chombo kimekiuka sheria ndipo kichukuliwe hatua.
"Mimi iliyonishangaza ni hii kwamba Ofisa Polisi hata akituhumu tu anaweza kukamata gazeti au hata kitabu cha mwandishi, kwa kweli hii sio sahihi hata kidogo", anafahamisha.
Mwanasheria Ali Amour Makame anashauri, gazeti hilo litakapokamatwa libaki kwa Mrajisi katika uchunguzi wake ndipo aweze kubaini kwamba habari gani sio sahihi lakini sio kupewa mamlaka hayo askari yeyote.
Mwandishi wa habari Mohamed Khalfan anasema, kuna haja ya kuangalia sheria upya ili kuvipa uhuru vyombo vya habari na ikiwa kutakuwa na tatizo viwajibishwe kisheria lakini sio kwa kutuhumu tu.
"Ofisa Polisi hakupaswa kupewa mamlaka haya kisheria kwa sababu wanaweza kufanya kwa utashi wao binafsi, hivyo ili tufanye kazi zetu vizuri lazima vifungu vyote ambavyo vinaminya uhuru wetu viboreshwe", anasema.
Ali Massoud Kombo anasema, Jeshi la Polisi lisipewe Mamlaka hayo, hivyo wadau waendelee kutoa mapendekezo ili kuhakikisha vyombo vya habari vinakuwa huru na hapo ndipo vitafanya kazi zao vizuri.
Tatu Abdalla Mselem wa TUJIPE anasema, unapokuja mchakato wa kuptisha sheria washirikishwe wadau husika kwani ndio walengwa, wanaojua faida na changamoto zake katika ufanyaji wa kazi zao.
Baadhi ya vifungu vya sheria ya Wakala wa Habari, Magazeti na Vitabu bado vinaminya uhuru wa vyombo vya habari, hivyo kuna haja ya kufanyiwa maboresho ili waandishi wafanye kazi zao vizuri.
Comments
Post a Comment