WADAU WATAJA DARZENI YA CHANGAMOTO ZINAZOWAKWAMISHA WATOTO WA WAKIKE MICHEZONI

 

HABIBA ZARALI, PEMBA@@@@

MICHEZO ni sehemu muhimu katika utamaduni wa kila jamii ya binadamu kote duniani.

Michezo iko ya aina nyingi, ambayo jamii ya makabila tofauti hushiriki kutokana na utamaduni walionao na kwa madhumuni tofauti.

Pamoja na michezo kuwa na faida lukuki, ikiwemo kupata ajira,  kujenga afya ya mwili na akili, kuburudisha, kuelimisha, kutambulisha, kujenga ukakamavu, kuonesha vipaji na kujenga urafiki, lakini bado jamii iko nyuma kwa hilo.

Ingawa hakuna tamko linaloonesha kuwa watoto wa kike hawapaswi kushiriki katika michezo, ingawa bado hali haijaridhisha.

Sera ya maendeleo ya michezo 2018 imeonesha hali ya sasa tangu kuanzishwa kwa wizara yenye dhamana ya michezo na baraza la michezo la taifa, maendeleo katika maeneo mbalimbali ya michezo yamepatikana.

Sera hiyo haikumbaguwa mtu yoyote kushiriki michezo na kuonesha kuwa, michezo mingi mipya imaenzishwa na kuleta mafanikio makubwa kulingana na vipaji na uwezo walionao wananchi.

Ambapo nayo Katiba ya Zanzibar ya mwaka 1984, kifungu cha 11  kimeeleza  kuwa binadamu wote ni sawa, na kifungu cha 12 kikaweka usawa ndani ya sheria.

Katika makala haya, inaangazia chanagamoto za watoto wa kike kuwa na ushiriki mdogo katika michezo.

WADAU WA MICHEZO

Mwenyekiti wa Shirikisho la mpira wa miguu ZFF Mkoa wa Kusini Pemba Nassor Hakim Haji, anasema kutokuwa na mazingira mazuri yaliyoandaliwa kuhusu watoto wa kike, kujishirikisha na michezo inachangia watoto hao kuwa na ushiriki mdogo.

Anasema mchanganyiko kati ya wanaume na wanawake katika viwanja vya michezo, ni jambo moja linalowarejesha nyuma huku ikizingatiwa wazazi bado mwamko wao ni mdogo.

Anasema kwa upande wa jamii, bado haijawa tayari kuona ushiriki wa wanawake katika masuala ya michezo kwani wao ndio chanzo cha kupiga kelele na kuweka dhana potofu kwa michezo ni uhuni.

“Mimi katika wanafunzi wangu nilionao tayari watatu wamefanikiwa kupata ajira kupitia michezo, wawili wako Jeshi la Polisi na mmoja mwanajeshi na si hao tu wako wengi,’’anasimulia.

Kocha wa mpira wa kikapu ‘basketball’ wilaya ya Mkoani  Mohamed Salim Khamis (Gabs) anasema, kutokuwa na uwanja maalum kwa watoto wa kike hasa katika hatuwa za awali kunapelekea ushiriki kuwa mdogo.

Anasema uwanja mmoja ambao wanacheza wanaume ndio huohuo wanaochezea wanawake huku ukiwa sehemu ya uwazi ni jambo jingine, linalowapelekea watoto wa kike kujiskia aibu na kukataa kujishiriki michezo.

Jambo jengine ni uhaba wa walimu kwa upande wa basketball ambapo kwa upande wa wilaya ya Mkoani, hakuna timu pinzani ambayo watashindana kirafiki ama kujipima hadi wafunge safari wilaya ya Chake chake au Wete.

Changamoto nyingine anasema ni ,muono finyu wa jamii kuhusu watoto wa kike, kushiriki michezo huku wakiwa na dhana ya kuwa ni uhuni.

“Na kuhusu mchezo wetu huu vifaa vyake ni ghali sana ikiwemo viatu , mipira, jezi, koni ‘Cones’ haya yote kwa watoto wa kike kwao ni sehemu ya changanamoto,’’anafafanua.

Kocha wa mpira wa miguu wanawake Ramla Juma Khamis anasema wazazi wengi wako nyuma, kuelewa faida zilizomo katika michezo na kupelekea kuwakataza watoto wao kushiriki.

Anasema pamoja na kuwa dini haikukataza wanawake kushiriki michezo, ingawa bado baadhi ya viongozi wa dini wanakuwa na tafsiri tofauti, ambayo inawarejesha nyuma watoto wa kike kushiriki michezo.

‘Huekwa mihadhara katika mitaa na kuzungumzia jinsi ya watoto wa kike wanavyojishirikisha na michezo kwa kisingizio cha kuwa watakuwa wahuni,’’alisema.

Mwalimu wa michezo skuli ya Sekondari Uweleni Abdull Ali Abdalla, anasema jamii inahitaji kupewa elimu ya kutosha kuhusiana na umuhimu wa michezo kwa watoto wa kike.

Alisema kuna tamaduni zilizowagubika wana jamii na kuona kuwa watoto wa kiume ndio wanaostahiki kujishughulisha na michezo pekee, kuliko wa kike linapaswa kufahamishwa.

WATOTO WA KIKE WANASEMAJE

Maimuna Fatawi Khamis, mwanafunzi wa kidato cha nne skuli ya sekondari Uweleni anasema baada ya kujishirikisha na michezo alikatazwa na wazazi wake kwa kisingizio cha uhuni, na jamii iliyomzunguka ili mbeza na kumuambia michezo haina faida.

Nassra Ali Sheha ni mwanafunzi kutoka skuli ya sekondari ya Uweleni, anasema baada ya kuanza kujishirikisha na michezo alikatazwa na wazazi wake, kwa kisingizio cha kuwa michezo ni uhuni.

Kwa vile alikuwa tayari keshavutika na michezo baada ya kuwaona wenzake wanacheza, aliamuwa kuendelea na sasa anamekuwa tofauti hata katika ufahamu wake wa masomo yake.

“Naamini kama michezo inajenga akili, kwani nimekuwa na utofauti mkubwa kabla sijaingia katika michezo na sasa, nimeweza kujuwana na watu wengi tunapokwenda kushindana,”anasimulia.

Fatma Massoud Kombo anasema awali wa kujulikana kuwa anashiriki katika michezo, aliambiwa hatoweza kufaulu kwani akili yake ataitowa kwenye kushughulikia masomo, jambo ambalo aliliona sio kweli.

Anacheza mpira wa pete ‘netball’ akiwa skuli na hata mchezo wa nage anapokuwa nyumbani, lakini hali yake ya masomo yake haijaathirika.

WAZAZI WANASEMAJE

Salma Suleiman wa Mkoani anasema, ili watoto wa kike waweze kuwa na ushiriki sawa na wanaume, lazima wawekewe mazingira sawa kuanzia viwanja  na hata mavazi.

Anasema wapo watoto wa kike wanaoshiriki michezoya aina mbalimbali lakini utamaduni haukubaliani iwapo watachanganyika pamoja na wanaume.

“Sisi wazazi hatuoni furaha kwa watoto wetu wakike kuona wanafanya jambo, lenye viashiria vibaya na tunasema lakini hebu serikali ifanye kuwaona watoto hawa wa kike, katika mazingira ya mazuri kwenye michezo”,anashauri.

Saumu Omar wa Kiwani, anasema mtoto wake wa kike aliacha kushiriki michezo akiwa skuli, baada ya kufanyiwa istizai na watoto wa kiume, lakini kama kungelikuwa na kiwanja maalum kwa ajili yao, engendelea.

Anasema bado jamii inahitaji kuelimishwa kuhusiana na umuhimu wa mtoto wa kike kujishirikisha na michezo, ili nao waweze kupata faida.

“Tunaona kama michezo inasaidia ana katika upatikanaji wa ajira, lakini jamii ilotuzungumka bado haina mwamko huo mtoto wako anapoingia kwenyemichezo, siku chache unaekewa vikao jambo ambalo siosahihi,’’anaeleza.

Kombo Shaibu wa Mwambe anasema  tokea enzi ya wazazi haikuonekana kama ipo haja kwa mtoto wa kike kujishirikisha na michezo .

Anasema ni jambo la busara kwa serikali ama taasisi zinazojishughulisha na michezo kuelimisha jamii kuhusiana na umuhimu wa watoto wa kike, kushiriki michezo mbalimbali.

VIONGOZI WA DINI WANASEMAJE

Sheikh Said Ahmad kutoka ofisi ya Mufti, anasema dini ya kiislam haijambagua mtu kushiriki kwenye michezo, kutokana na jinsia yake.

“Dini imeweka wazi watu wafanye mazoezi, ili kuweka mwili sawa na kuisitiza kufuata taratibu ikiwemo kuvaa nguo za stara,”anasisitiza.

Mchungaji Samwel Elias Maganga wa kanisa la Makangale anasema hata dini ya kikiristo, nayo haijamkataza mwanamke kujishirikisha na michezo, ila maadili yazingatiwe.

Michezo ni vitu vinawafanya watu wasahau chanagamoto zilizowapata watuna kuwakusanya pamoja na hilo linatokea tokea mtu anapokuwa mtoto kwani viungo vyake hukuwa kupitia michezo.

“Michezo ni ya watu wote na hata ulimwengu kutoka nchi moja na nyingine, unaunganika kupitia michezo,”alisema.

TAMWA ZANZIBAR                                                                         

Afisa mradi wa kukuza usawa wa kijinsia na ujumuishi kwenye michezo Khairat Haji, anasema baada ya kuona watoto wa kike wako nyuma katika suala la michezo, ndipo kupitia mradi wa michezo kwa maendeleo, imeona ipo haja ya kushirikiana na vyombo vya habari kuibua chanagamoto za aina hiyo.

‘’Ni kweli  watoto wa kike wako nyuma katika ushiriki wa michezo na kuwataka waandishi wa habari kuhakikisha wanatumia kalamu zao, kulisemea ili kuondoa mawazo finyu kwa jamii, kuwa watoto wa  kiume ndo wanaofaa kushiriki michezo pekee,’’anasisitiza.

Lengo la mradi huo unaofadhiliwa na shirika la maendeleo la kimataifa la Ujerumani, ambao unatekelezwa na jumuiya ya wanasheria wanawake Zanzibar ‘ZAFELA’, kituo cha majadiliano kwa vijana ‘CYD’ ni kuhakikisha wanawake wanashiriki katika michezo kwa hali ya kuridhisha.

‘Kwa vile kila mtu anayo haki ya kushiriki katika michezo, kwa nini wanawake wabakie nyuma na tutahakikisha usawa wa kijinsia unapatikana katika michezo,’’anaeleza.

WIZARA HUSIKA INASEMAJE

Mkuu wa divisheni ya michezo na utamaduni Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Amali Pemba Mzee Ali Abdalla, anasema kupitia skuli, watoto wote wanashirikishwa na hawabaguliwi.

 Anasema watoto wanapokuwa masomoni, wanasomeshwa sawa somo la sanaa na ubunifu, kwa nadharia na vitendo kwa pamoja kati ya wanawake na wanaume.

“Tunaposhiriki katika mashindano ya elimu bila malipo tunakuwa nazo timuza wanaume na wanawake, bila yaubaguzi na fursa zote zinazotokea basi wanapewa sawa,’’anaeleza.

MWISHO